Urlop na żądanie

W tym wpisie:

Skrupulatnie zaplanowany dzień - czas start! Zaczyna się doskonale: obudziłeś/aś się przed budzikiem, za chwilę ciepła kawa/herbata i pyszne śniadanie. Wszystko gotowe na tip-top. Spoglądasz w plan dnia i analizujesz dzisiejsze spotkania i działania - zapowiada się pracowity, ale miły dzień. Po pracy czas na relaks - na samą myśl się uśmiechasz. Bierzesz głęboki oddech i nagle słyszysz dźwięk dzwoniącego telefonu. Czujesz, że to nie wróży nic dobrego. Na wyświetlaczu pojawia się nazwa bliskiej Ci osoby, a wiadomości przez nią przekazane wcale nie są dobre. Nagła sytuacja powoduje, że potrzebujesz dnia wolnego. Dzwonisz do szefa i prosisz o tzw. "UŻetkę", tylko...czy taki urlop na pewno Ci przysługuje?

Poznaj zasady urlopu na żądanie.

Czym jest urlop na żądanie?

Kwestie związane z urlopem na żądanie (UŻ) reguluje rozdział I „Urlopy wypoczynkowe”, działu siódmego „Urlopy pracownicze”, art. 1672 Kodeksu pracy. Wprawdzie nie ma podanej jego jasnej definicji, ale przyjęte są pewne kwestie regulujące zasady jego przyznawania i przeznaczenie. Główną i podstawową ideą jest fakt, że przysługuje on tylko w wyjątkowych, awaryjnych okolicznościach, które uniemożliwiają pojawienie się pracownika w miejscu zatrudnienia. Ich wystąpienia nie dało się wcześniej przewidzieć i zaplanować, były niezależne od nas. 

Komu przysługuje UŻ?

Możliwość skorzystania z UŻ mają tylko osoby otrzymujące wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę. Osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (umowy zlecenie, o dzieło) nie mogą skorzystać z tego przywileju. W ich przypadku brak możliwości świadczenia pracy muszą ustalić ze swoim zleceniodawcą. 

Kiedy można skorzystać z UŻ?

W Kodeksie pracy nie ma dokładnego opisu sytuacji, w których może zostać uwzględniony UŻ, poza faktem, że muszą być one nagłe i niezależne od nas. 

Przykładowe sytuacje, w których można skorzystać z UŻ

Nagłe zachorowanie

Śmierć Twojego bliskiego

w sytuacji gdy nie przysługuje Ci urlop okolicznościowy

Nagłe zachorowanie członka rodziny

np. dziecko

Awaria transportu

uniemożliwiająca dotarcie do miejsca pracy

Okoliczności losowe

np. zatrzaśnięte drzwi, awaria gazu w mieszkaniu, zalanie.

Jakim rodzajem urlopu jest UŻ?

Przepisy prawa pracy wyróżniają:

  • urlop wypoczynkowy,
  • urlop bezpłatny,
  • urlop okolicznościowy,
  • urlop wychowawczy. 

Nie ma stricte wyróżnionego urlopu na żądanie, ale zaliczany jest do urlopu wypoczynkowego. 

Ile razy można skorzystać z UŻ?

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, każdy pracownik, któremu przysługuje urlop wypoczynkowy, może skorzystać z maksymalnie 4 dni urlopu na żądanie w ciągu danego roku kalendarzowego. Nie ma znaczenia czy nabył prawo do 20 czy do 26 dni urlopu wypoczynkowego/rok. 

Ponadto, nie ma znaczenia u ilu pracodawców jest zatrudniony – liczba dni przysługujących do wykorzystania jako UŻ jest stała. 

Każdy wykorzystany dzień 
urlopu na żądanie,  pomniejsza pulę dni urlopu wypoczynkowego w danym roku o jeden dzień.

Kiedy zgłosić urlop na żądanie?

Zgodnie z Kodeksem pracy zgłoszenie UŻ powinno nastąpić najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu, przy czym zgodnie z Wyrokiem Sądu Najwyższego I PK 128/06, OSNP 2007/23–24/346 zgłoszenie urlopu na żądanie powinno nastąpić przed godziną rozpoczęcia pracy zgodnie z harmonogramem czasu pracy. Można o nim powiadomić pracodawcę także dzień wcześniej. 

W jakiej formie powinno się zgłosić UŻ?

Nie ma jasno określonej formy przekazania informacji o potrzebie skorzystania z UŻ, w związku z czym można to zrobić za pośrednictwem:

  • SMS,
  • e-mail,
  • osobiście,
  • telefonicznie,
  • pisemnie.

Najbezpieczniej jednak stosować tą ostatnią formę – pisemną. 

Dlaczego?
Ponieważ w razie konieczności udowodnienia zgłoszenia chęci skorzystania z UŻ będzie ona najłatwiejsza do udokumentowania.

Czy UŻ jest płatny?

 

TAK

 

Urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego, za który należy się zapłata 100%  wynagrodzenia.

Czy muszę podawać powód konieczności skorzystania z UŻ?

Przepisy prawa pracy nie nakładają na pracownika konieczności podania powodu skorzystania z UŻ. Biorąc jednak pod uwagę dalszą dobrą współpracę – warto rozważyć przekazanie takiej informacji zatrudniającemu.

Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na żądanie?

Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca jest zobowiązany do udzielenia urlopu na żądanie pracownikowi w terminie wskazanym przez tego pracownika , jednak Sąd Najwyższy wystosował orzecznictwo, zgodnie z którym taka odmowa jest możliwa. 

W jakiej sytuacji?

  1. Gdy nieobecność pracownika zaszkodziłaby interesom firmy i kolidowałaby z koniecznością zapewnienia normalnego toku pracy.
  2. Gdy pracodawca otrzymał wniosek o UŻ po terminie, czyli po rozpoczętym dniu pracy.
  3. Gdy zatrudniony wykorzystał wszystkie przysługujące dni urlopu wypoczynkowego/urlopu na żądnie.
  4. Gdy pracownik nie nabył jeszcze prawa do urlopu bo np. nie podpisał jeszcze umowy o pracę.
  5. Gdy w trakcie roku kalendarzowego zmienił pracodawcę, u którego wykorzystał wszystkie przysługujące dni UŻ – aktualny pracodawca może odmówić udzielenia UŻ.

Czy złożenie wniosku o UŻ jest tożsame z jego przyznaniem?

Nie. Pracownik powinien poczekać i zastosować się do decyzji zatrudniającego. Tylko w sytuacji akceptacji wniosku przez pracodawcę – taki ma zastosowanie. Jeśli zaś pracownik nie stawi się do pracy bez aprobaty przełożonego musi liczyć się z konsekwencjami. Taka sytuacja może zostać potraktowana jako nieusprawiedliwiona nieobecność co wiąże się z możliwością otrzymania upomnienia lub nałożenia kary porządkowej.

Urlop na żądnie zwany jest potocznie kacowym 😉

Co jeśli pracodawca nie respektuje zasad UŻ?

Zgodnie z Kodeksem pracy nierespektowanie zasad urlopu pracowniczego i jego wymiaru przez pracodawcę grozi mu karą grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł.