Ostatnie dwa lata nie należały do najlepszych i najłatwiejszych. Każdy z nas mniej lub bardziej odczuł skutki pandemii i jej pochodnych. Wzrost cen, ciągła niepewność, nastroje społeczne-szczególnie bardzo odbiły się na przedsiębiorcach. Zapowiedź nowych zmian, które wprowadził Polski Ład nie napawały optymizmem. W 2021 roku zamknęło się aż 163 tys. jednoosobowych działalności gospodarczych, z czego ponad 30 tys. miało miejsce w listopadzie i grudniu. Niektórzy przedsiębiorcy zawiesili działalność, inni zaś zmienili formę prowadzenia np. na spółkę z o.o. Można przypuszczać, że rok 2022 będzie również rokiem trudnym dla wielu JDG – szczególnie, że Polski Ład dopiero co został wprowadzony w życie, a rząd stale udoskonala przepisy. Wzrost inflacji, wyższe ceny prądu i gazu oraz przewidywany spadek konsumpcji – to wszystko może spowodować, że ten rok będzie trudniejszy dla polskich przedsiębiorców.
Składki ZUS
Zgodnie z przepisami, każda osoba prowadząca działalność gospodarczą już od pierwszego dnia zobowiązana jest do opłacania składek ZUS. Przedsiębiorcy powinni odprowadzać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki z tytułu:
- ubezpieczeń społecznych ( obowiązkowe jest emerytalne , rentowe i wypadkowe, zaś chorobowe jest dobrowolne).
- Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS)*
- ubezpieczenie zdrowotne.
* Składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarności nie dotyczą osób, które opłacają składki na zasadach preferencyjnych, tj. od 30% minimalnego wynagrodzenia i jest to ich jedyne prawo do obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego.
Kto zobowiązany jest do płacenia składek ZUS
przedsiębiorca zarejestrowany w CEIDG, w tym także wspólnik spółki cywilnej
wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.
wspólnik spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej
osoba wykonująca wolny zawód
twórca/artysta
osoba prowadząca publiczną lub niepubliczną szkołę lub formę wychowania przedszkolnego.
Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą nie zapłacą składek (poza składką zdrowotną), jeśli mają inne tytuły do ubezpieczenia, np. jeśli są jednocześnie zatrudnione.
Terminy opłacania składek ZUS
Z dniem 01.01.2022 zaczęły obowiązywać nowe terminy płatności składek ZUS i przekazywania dokumentów rozliczeniowych:
- do 5. dnia następnego miesiąca – jednostki budżetowe i samorządowe zakładów budżetowych
- do 15. dnia następnego miesiąca – płatnicy posiadający osobowość prawną
- do 20. dnia następnego miesiąca – pozostali płatnicy składek.
Wysokość składek ZUS
1. Wysokość składek na ubezpieczenie społeczne dla osób, którym nie przysługuje prawo do ulg, liczone jest od podstawy nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
W 2022 roku minimalna podstawa, od której liczy się składki wynosi 3553,20 zł.
Oczywiście istnieje możliwość zadeklarowania wyższej podstawy, a co za tym idzie odprowadzania wyższych składek, co w przyszłości przełoży się na wyższe świadczenia (głównie emerytalne lub rentowe).
Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) wyrażone są w procentach i kształtują się następująco:
- ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy
- ubezpieczenia rentowe – 8,00% podstawy
- ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy
- ubezpieczenie wypadkowe – stopa procentowa zależy od branży, w której działa firma, oraz liczby osób ubezpieczonych.
Przedsiębiorca nie musi płacić za siebie składki na FP i FS, jeżeli:
- posiada prawo do skorzystania z preferencyjnych składek ZUS ( podstawa składek na ubezpieczenie społeczne wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia brutto).
- ukończył 60. rok życia – w przypadku mężczyzn – lub 55. rok życia – w przypadku kobiet.
- zasady ogólne (wg skali podatkowej) – 9% podstawy wymiaru składki (dochodu z działalności gospodarczej),
- podatek liniowy –4,9% podstawy wymiaru składki (dochodu z działalności gospodarczej).
Osoby, które dokonują rozliczenia na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) lub liniowo, a ich dochody w danym miesiącu są mniejsze od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku, to wysokość składki zdrowotnej w tym miesiącu wynosi 9% minimalnego wynagrodzenia.
W 2022 roku wysokość minimalnego wynagrodzenia wynosi 3010 zł brutto, co oznacza, że minimalna składka zdrowotna w 2022 roku wynosi 270,90 zł.
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – 9% zryczałtowanej podstawy. W zależności od przychodów, w 2022 roku będzie to kwota od 380 zł do 950 zł.
- karta podatkowa – podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku, a składka zdrowotna w 2022 roku składka zdrowotna wyniesie 270,90 zł miesięcznie.
Osoby rozpoczynające prowadzenie działalności lub osiągające z tytułu jej prowadzenia niewielkie przychody mają prawo do skorzystania z ulg, dzięki którym składka ZUS może być niższa od standardowej.
- Roczne rozliczenie składki zdrowotnej
Od 2022 roku przedsiębiorców obowiązuje roczne rozliczenie składki zdrowotnej.
Za roczną podstawę obliczania składki zdrowotnej uważa się dochód (różnica między przychodami, a kosztami ich uzyskania) z działalności gospodarczej za dany rok kalendarzowy, pomniejszony o składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe (jeśli nie zaliczono ich do kosztów uzyskania przychodów).
W przypadku, gdy po dokonaniu rocznego rozliczenia podatkowego okazuje się, że:
- zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne są wyższe niż roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalona na podstawie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne – można ubiegać się o zwrot nadpłaty
- wielkość opłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne jest niższa od składki rocznej – należy dopłacić różnicę.
W sytuacji gdy przedsiębiorca dokonuje rozliczenia na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) lub podatku liniowego, gdy roczna podstawa wymiaru składki jest niższa od iloczynu liczby miesięcy w roku, w którym podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu, i minimalnego wynagrodzenia – podlega minimalnej rocznej podstawie wymiaru składki, która w 2022 roku wynosi 36 120 zł.
Kiedy przedsiębiorca nie musi płacić składki zdrowotnej?
Kiedy jest emerytem/rencistą rozliczającym się z działalności gospodarczej w formie karty podatkowej, a jego emerytura/renta nie przekracza miesięcznie wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Kiedy jest emerytem/rencistą prowadzącym działalność gospodarczą, z której miesięczne przychody nie przekraczają 50% kwoty najniższej emerytury, a jego emerytura/renta nie przekracza miesięcznie wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Kiedy jest osobą legitymującą się orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, rozliczającą się z prowadzonej działalności gospodarczej w formie karty podatkowej
Kiedy osobą legitymującą się orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, która z działalności uzyskuje miesięcznie przychody w wysokości nieprzekraczającej 50% kwoty najniższej emerytury.
Kiedy jest pracownikiem i z tego tytułu opłaca składki od wymiaru nie wyższego, niż minimalne wynagrodzenie, który z działalności uzyskuje miesięczne przychody w wysokości nieprzekraczającej 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz opłaca podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
ZUS za pracownika
Przedsiębiorca zatrudniający pracowników, powinien opłacać za nich składki ZUS w następującej wysokości:
- ubezpieczenia społeczne: emerytalne (19,52% podstawy), rentowe (8% podstawy), wypadkowe (zróżnicowana, ale dla firmy zatrudniającej do 9 pracowników to 1,67%), chorobowe (2,45% podstawy)
- ubezpieczenie zdrowotne – 9% wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,
- Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS)
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP)
- Fundusz Emerytur Pomostowych – jeśli zatrudniasz pracowników, którzy urodzili się po 31 grudnia 1948 r., pracują w szczególnych warunkach lub wykonują prace o szczególnym charakterze.
Przedsiębiorca nie musi odprowadzać składek na FP, FS, FGŚP jeżeli:
- prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i zatrudnia osoby tylko na umowę zlecenie
- zatrudnia kobiety, które ukończyły 55. rok życia lub mężczyzn, którzy ukończyli 60. rok życia (niezależnie od uzyskiwanego przez nich dochodu),
- pracownik jest kobietą, która ukończyła 55. rok życia, lub mężczyzną, który ukończył 60 lat (niezależnie od uzyskiwanego przez nich dochodu),
- pracownik zarabia mniej, niż minimalne wynagrodzenie ( w 2022 roku to 3010 zł),
- na okres 36 miesięcy jeżeli pracownik wraca po urlopie macierzyńskim/wychowawczym,
- na okres 12 miesięcy jeżeli pracownik ukończył 50. rok życia i jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, a przed zatrudnieniem był zarejestrowany jako bezrobotny przez okres dłuższy niż 30 dni,
- na okres 12 miesięcy jeżeli zatrudnia bezrobotnych, skierowanych do pracy z urzędu pracy, którzy w dniu zatrudnienia nie ukończyli 30. roku życia.
Podstawa wymiaru składek pracownika
Za podstawę wymiary składek na ubezpieczenie społeczne pracownika przyjmuje się wynagrodzenie brutto ze wszystkimi dodatkami pieniężnymi, chyba że jest ono określone inaczej niż kwotowo (np. wg stawki godzinowej, akordowej) – wtedy za podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przyjmuje się zadeklarowaną kwotę, nie niższą niż kwota minimalnego wynagrodzenia.
Limit 30-krotności
Opłacając składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), obowiązuje limit 30-krotności. Polega to na tym, że roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika w danym roku kalendarzowym nie może przekraczać kwoty stanowiącej trzydziestokrotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.
Maksymalna kwota podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2022 roku nie może być większa niż 177 660 zł.
Powyższy limit dotyczy wyłącznie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Nie odnosi się on do składki na ubezpieczenie zdrowotne pracownika.