Blisko 90% przedsiębiorców dostaje należne im płatności z opóźnieniem. Średni czas oczekiwania na przelew wynosi obecnie prawie 3,5 miesiąca, a w niektórych przypadkach pół roku i dłużej. Szacuje się, że koszty zatorów płatniczych z polskich firm to rocznie kwota rzędu 100 mld złotych. Zatory te dotyczą najczęściej branży spożywczej, budowlanej i transportowej. Nie ulega wątpliwości, że są negatywnym, a nawet "groźnym" zjawiskiem, szczególnie dla firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Polski rząd dążąc do poprawy sytuacji przyjął ustawę, która ma na celu ograniczenie występowania zatorów płatniczych. Czy to się może udać?
CZYM SĄ ZATORY PŁATNICZE?
Z zatorami płatniczymi mamy do czynienia wtedy, gdy przedsiębiorca nie otrzymuje od swojego kontrahenta należnej mu płatności na czas, przez co sam nie może regulować swoich zobowiązań w terminie. Można to porównać do domina – opóźnienie płatności w jednej firmie, rzutuje na płynność finansową drugiej firmy, itd.
JAKIE PRZEPISY REGULUJĄ ZJAWISKO ZATORÓW PŁATNICZYCH?
Z dniem 1 stycznia 2020 roku weszła w życie Ustawa z dnia 19.07.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Doprecyzowano przepisy dotyczące postępowania z kontrahentami nie wywiązującymi się ze swoich należności, oraz wprowadzono nowe reguły i rozwiązania, które mają wspomóc odzyskiwanie przeterminowanych płatności. Wprowadzone zmiany mają chronić głównie małe i średnie przedsiębiorstwa, które dokonują transakcji z dużymi firmami.
JAKIE SĄ PRZYCZYNY ZATORÓW PŁATNICZYCH?
Jedną z głównych przyczyn jest celowe opóźnienie w płatnościach dużych firm – małym przedsiębiorcom. Ci pierwsi wykorzystując swoją pozycję celowo i z nieuzasadnionych przyczyn opóźniają zapłatę zobowiązania. Kolejną przyczyną jest zła kondycja finansowa firmy, upadłość, finansowanie swojej działalności z wymaganych zobowiązań.
JAKIE ZMIANY WPROWADZA USTAWA?
Przede wszystkim jest to skrócenie ustawowych terminów zapłaty, wzrost wysokości odsetek, oraz wprowadzenie wysokich rekompensat z tytułu windykacji przy dużych kwotach zaległości.
- Terminy zapłaty
– Jeżeli jesteś małym, mikro lub średnim przedsiębiorcą, a Twoim kontrahentem jest duża firma -to termin zapłaty tej należności nie może być dłuższy niż 60 dni;
-Jeżeli Twoim kontrahentem jest równorzędna firma to termin zapłaty może być dłuższy niż 60 dni, ale w sytuacji wystąpienia sporu dłużnik będzie musiał udowodnić, że termin nie był nieuczciwy.
-Jeśli dłużnikiem jest podmiot publiczny (z wyjątkiem podmiotów leczniczych) – termin zapłaty nie może być dłuższy niż 30 dni.
Termin liczymy od doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, które potwierdzają wykonanie usługi lub dostarczenie towaru. - Wzrost wysokości odsetek ustawowych
Za opóźnienia w transakcjach handlowych (poza tymi, których dłużnikiem jest podmiot leczniczy) podniesiono wysokość odsetek z 9,5% do 11,5%. Dla podmiotu leczniczego jest to wielkość 9,5%.
3. Poza możliwością doliczenia odsetek przedsiębiorcy, którzy otrzymali płatności z opóźnieniem mają prawo do rekompensaty. Od 1 stycznia 2020 roku obowiązują trzy progi rekompensat:
- 40 Euro dla świadczenia nie przekraczającego 5.000 zł;
- 70 Euro dla świadczenia w przedziale 5.000 zł – 50.000 zł;
- 100 Euro dla świadczenia od 50.000 zł
CO JESZCZE?
- Każdy przedsiębiorca, który nie otrzymał płatności w ciągu 90 dni od daty terminu płatności ma prawo do pomniejszenia podstawy opodatkowania tzw. ulga na złe długi.
- Jeśli ustalony w umowie termin płatności przekracza 120 dni, przedsiębiorca ma możliwość odstąpienia od całości lub niewykonalnej części umowy, albo jej wypowiedzenia.
- Podmioty, których dochód przekracza rocznie 50 mln euro podlegają corocznemu obowiązkowi składania sprawozdania dotyczącego terminów zapłaty. Bedą one ogólnodostępne. Dzięki temu będzie można łatwiej ocenić ryzyko zawarcia transakcji z danym kontrahentem. Pierwsze raporty zostaną opublikowane w 2021 roku i będą zawierać dane za 2020 rok.
- Niepłacenie w terminie zostało zakwalifikowane jako czyn nieuczciwej konkurencji.
- W sprawach sądowych dotyczących roszczeń z tytułu transakcji handlowych, które wartością nie przekraczają 75 000 zł uproszczono procedurę zabezpieczającą.
KARY I SANKCJE
Dla firm, które mają najdłuższe opóźnienia w płatnościach UOKiK przewidział odpowiednie kary. Chodzi tu o sytuację, w której przez 3 kolejne miesiące suma wartości pieniężnych niespełnionych i spełnionych po terminie przez dany podmiot wynosi przynajmniej 2 mln złotych.
Wysokość kary będzie równa sumie kar jednostkowych za każde niespełnione i spełnione po terminie świadczenie pieniężne, wymagalne w okresie objętym postępowaniem, poza świadczeniami, których termin spełnienia upłynął wcześniej niż 2 lata przed dniem wszczęcia postępowania.
Co istotne, zgodnie z regulacjami nie będą karane firmy, które spóźniają się z płatnościami, gdyż same nie otrzymują zapłaty w terminie, oraz podmioty publiczne.